Τ ο Πάσχα στην Ελλάδα έχει τη δική του ιεροτελεστία. Ένα ενδιαφέρον κράμα παραδοσιακών και θρησκευτικών στοιχείων τα οποία αρμονικά συνυφαίνονται σε συνήθειες, έθιμα, εδέσματα άρρηκτα συνδεδεμένα με την εβδομάδα των Παθών και την παναθρώπινη Ανάσταση.
Το ελληνικό Πάσχα στα νησιά έχει σίγουρα τη δική του αίγλη. Μία ενέργεια που συνδυάζει μαεστρικά τα ήθη και έθιμα με την ιερότητα της χαλάρωσης και των πρώτων καλοκαιρινών μπάνιων – άλλωστε, φέτος οι υψηλές θερμοκρασίες ήρθαν στο σπιτικό μας (ίσως) νωρίτερα από κάθε άλλη φορά. Με τον Επιτάφιο να κορυφώνει την κατάνυξη των πιστών το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής και το ιερό φως της Ανάστασης να χαράζει τον δρόμο για μία νέα φάση ζωής, ορισμένα κυκλαδίτικα νησιά διαθέτουν τις δικές τους μικρές – μα σπουδαίες, όσον αφορά τη συμμετοχή των ντόπιων και των επισκεπτών και τη διάρκειά τους – ιεροτελεστίες. Σήμερα, ανοίγουμε το κεφάλαιο των πιο ιδιαίτερων και ξακουστών.
Σύρος
Τις ημέρες του Πάσχα στους δρόμους της πρωτεύουσας των Κυκλάδων, κάτι μοναδικό συμβαίνει: Ορθόδοξοι και Καθολικοί ενώνονται σαν μία γροθιά στην Ερμούπολη και σε άλλα σημεία του κοσμοπολίτικου νησιού που έχει καταφέρει να διατηρήσει τον γοητευτικό του χαρακτήρα με στόχο να περάσουν το Πάσχα μαζί. Οι ψαλμωδίες των καθολικών σε φτάνουν μέχρι τον ναό του Σαν Τζώρτζη στην Άνω Σύρα, όσο οι Επιτάφιοι της Ερμούπολης συναντώνται στην κεντρική πλατεία της πόλης. Η κορύφωση πραγματοποιείται στην έτερη εκκλησία του νησιού με Ανάσταση με γιορτή πυροτεχνημάτων.
Άνδρος
Για να βιώσεις το Πάσχα στην Άνδρο, χρειάζεται να περιμένεις μέχρι την Κυριακή. Στην πλατεία του χωριού “Στανιές”, τα “Μάσκουλα”, μικρά αυτοσχέδια βαρελότα αναλαμβάνουν δράση δημιουργώντας τον κρότο μίας Ανάστασης, ουσιαστικής και συμβολικής.
Αμοργός
Στο φημισμένο για την φαινομενικά αέναη ομορφιά του νησί των Κυκλάδων, καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας αλλά και μετά την Κυριακή του Πάσχα γίνεται περιφορά των εικόνων στα χωριά του νησιού, συχνά με πολύωρες πεζοπορίες. Αδιαμφισβήτητος – πώς θα μπορούσε αλλιώς – πρωταγωνιστής το μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας. Τη Μεγάλη Παρασκευή – ημέρα κατάνυξης και ηρεμίας, οι γυναίκες, από τα παράθυρα και τις πόρτες των σπιτιών τους, ρέουν τον Επιτάφιο και τους πιστούς με αρώματα αγριοβότανων. Το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου, όλο το νησί κατακλύζεται από τη μυρωδιά του αρνιού με τους περισσότερους Αμοργιανούς να το ετοιμάζουν στον φούρνο με δενδρολίβανο και άλλα μυρωδικά.
Πάρος
Ακολουθώντας πιστά (sic) τα έθιμα των Αγίων Ημερών, το δημοφιλές νησί των Κυκλάδων προσθέτει ένα ακόμη στην ντόπια ιεροτελεστία του: εκείνο της αναπαράστασης των Παθών του Χριστού στη Μάρπησσα, το οποίο λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της περιφοράς του Επιταφίου το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής.
Νάξος
Σε ένα από τα μεγαλύτερα νησιά των Κυκλάδων, τα καλάμια διατηρούνται αναμμένα. Κυριολεκτικά. Τη Μεγάλη Παρασκευή, στο χωριό των Εγγαρών, η πομπή του Επιταφίου περνάει από σημεία του χωριού οπού οι νέοι έχουν συγκεντρώσει καλάμια τα οποία τα ανάβουν δημιουργώντας μια ξεχωριστή εικόνα.
Σαντορίνη
Ταυτισμένη με ανέμελες καλοκαιρινές στιγμές γεμάτες από ηλιοβασιλεματί αποχρώσεις και πολυτέλεια, η Σαντορίνη διεκδικεί τη δική της θέση και το Πάσχα. Τη Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ, ο Πύργος, ένα αυθεντικά μεσαιωνικό χωριό, εκπέμπει φως από μακριά. Εκατοντάδες τενεκεδένια λυχναράκια τοποθετούνται σε ταράτσες, δρόμους, αλλά και στα τείχη του μεσαιωνικού κάστρου, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα κατανυκτικό σκηνικό μέσα από το οποίο περνά ο Επιτάφιος.
Φολέγανδρος
Μικρή σε έκταση, μεγάλη σε σπουδαιότητα. Κάθε Πάσχα, η Φολέγανδρος ακολουθεί το δικό της τελετουργικό με πυρήνα την εκκλησία της Παναγίας, τον εμβληματικό ναό που συναντά κανείς σκαρφαλωμένο σε βράχο πάνω από τη Χώρα. Η εικόνα της Παναγίας, που φυλάσσεται εντός με προσοχή καθ’όλη τη διάρκεια του έτους, γυρνάει για τρεις ημέρες από τα σπίτια του νησιού με στόχο να τα ευλογήσει. Ανήμερα θα περάσει από όλα τα σπίτια της Χώρας και τα στενά του Κάστρου, ενώ τη δεύτερη μέρα περπατάμε μαζί με την εικόνα και πλήθος κόσμου μέχρι τον δεύτερο οικισμό του νησιού, την Άνω Μεριά. Την Τρίτη η εικόνα θα καταλήξει στο λιμάνι, στον Καραβοστάσι, όπου θα μπει και στα καΐκια για να ευλογήσει τα ταξίδια τους.
Κύθνος
Σε απόσταση μικρή από την Αθήνα, η Κύθνος μάς προσκαλεί να περάσουμε τον Πάσχα στους δικούς της ρυθμούς. Τη Δευτέρα του Πάσχα, μία κούνια στήνεται στη Χώρα του νησιού, προσελκύοντας πιστούς και μη πάνω της. Φορώντας παραδοσιακές στολές, το έθιμο θέλει εκείνον που με την κούνια του θα πλησιάσει κάποιον άλλον, εν τέλει να τον παντρευτεί.
