Μ έσα προς τέλη Ιουλίου και τα ανοιχτά μέτωπα είναι πολλά. Πύρινα κυρίως. Φαινόμενο συνηθισμένο θα μου πεις. Συζητούσα πριν από λίγες ημέρες με συνάδελφους και φίλους το φαινόμενο των πυρκαγιών. Και άργησαν να εκδηλωθούν, ήταν η ατάκα που βγήκε αυθόρμητα από το στόμα των περισσοτέρων. Ίσως και από το δικό μου. Είναι όντως μία πραγματικότητα. Αναμενόμενη, όχι όμως αποδεκτή.
Οι υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι στη χώρα μας δεν αποτελούν οξύμωρο σχήμα. Περιμένεις να εμφανιστούν – ίσως όχι με τη φετινή ένταση και διάρκεια. Το El Niño ήρθε και ανέτρεψε κάθε δεδομένο και βαρομετρικό. Δεν κατάφερε, όμως, να σβήσει (sic) μερικές πληγές. Τις πυρκαγιές. Τα σαραντάρια (επι)μένουν, τα μποφόρ κάνουν την εμφάνισή τους και τα πρώτα μετά αρχίζουν να ανάβουν. Μέχρι να εξαφανίσουν κάθε δάσος και ανάσα οξυγόνου, να πλησιάσουν κατοικίες ανθρώπων και να κάνουν το 112 να ηχεί παρατεταμένα. Κάθε χρόνο, λοιπόν, (επαν)έρχονται στην επιφάνεια τα ίδια βασανιστικά ερωτήματα. Και παραμένουν από τους αρμόδιους – όχι μόνο τους επισήμους – αναπάντητα.
Φταίει μόνο η κλιματική αλλαγή;
Η αλήθεια είναι ότι η κλιματική κρίση έχει διαφοροποιήσει τα πάντα. Από το περιβάλλον μέχρι την καθημερινότητα, τη δική μας και δισεκατομμυρίων ζωντανών οργανισμών παγκοσμίως. Η απότομη άνοδος της θερμοκρασίας, η ξηρασία διαδραματίζουν σίγουρα καθοριστικό ρόλο στην έξαρση πυρκαγιών. Όμως, δεν αποτελούν τον μοναδικό παράγοντα.
Γιατί τον Αύγουστο οι πυρκαγιές είναι λιγότερες;
Σκεφτόμαστε. Το ίδιο. Χωρίς να υπάρχει κάποιο επίσημο στοιχείο περί εμπλοκής ανθρώπινου χεριού στις πυρκαγιές, δημιουργείται ένα παράδοξο. Πώς γίνεται οι περισσότερες πυρκαγιές να ξεσπούν τις καθημερινές και όχι τον Αύγουστο – που στο τέλος της ημέρας η θερμοκρασία είναι στα υψηλότερα της;
Τι ποινές αντιμετωπίζει ένας εμπρηστής;
Σύμφωνα με τον Νέο Ποινικό Κώδικα, ένας εμπρηστής τιμωρείται με ισόβια αν υπάρξει θάνατος έστω και ενός ανθρώπου. Αν από τον εμπρησμό επήλθε υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος, οικολογική καταστροφή η ποινή φθάνει τα 15 χρόνια, τη στιγμή που ο εμπρησμός δάσους τιμωρείται αντιμετωπίζεται ως κακούργημα με ποινή 8 χρόνια κάθειρξη.
Μήπως παράγινε το κακό της μετατροπής δασικών περιοχών σε οικιστικές;
Ωραία η θέα του καταπράσινου περιβάλλοντος και ο καθαρός αέρας, αλλά μήπως αυτά τα ατού είναι λιγότερο σημαντικά από τον κίνδυνο απώλειας κατοικίας και ζωής όταν η φωτιά ανάβει; Μήπως, η προστασία όλων μας είναι σημαντικότερη από την ατομική ευμάρεια;
Πότε σβήνει μία φωτιά;
Η φωτιά σβήνει όταν και ένα μόνο, οποιοδήποτε, από τα στοιχεία του τριγώνου της φωτιάς εκλείψει ή χάσει επαρκώς την επαφή του με τα άλλα δύο, αναφέρουν οι ειδικοί. Το νερό σβήνει συνήθως τη φωτιά – αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πρέπει να την αφήνουμε να φτάνει μέχρι τη θάλασσα. Εξάλλου, στις πυρκαγιές που σημειώνονται στην ύπαιθρο τα πράγματα αλλάζουν άρδην. Σίγουρα το νερό αποτελεί έναν αποτελεσματικό τρόπο κατάσβεσης. Ωστόσο, ο ρόλος του σε αυτές φωτιές, τις περισσότερες φορές είναι να επιβραδύνει και να περιορίσει το πύρινο μέτωπο, παρά να το σβήσει πλήρως.
Υπάρχουν αντιπυρικές ζώνες;
Ναι. Αλλά, δεν είναι αρκετές στον αριθμό και σε καμία περίπτωση σωστά εφοδιασμένες. Γιατί, προφανώς χρειάζεται πρώτα να καούν όλα για να δημιουργηθούν. Μην μου πείτε ότι κάθε καλοκαίρι οι πυρκαγιές διαδέχονται η μία την άλλη. Δεν αρκεί…
Μπορούμε να κάνουμε κάτι για να τις προλάβουμε;
Φυσικά. Άλλωστε, η πρόληψη είναι η καλύτερη καταστολή. Η συσσώρευση καύσιμης ύλης σε απέραντες εκτάσεις θα πρέπει να µας προβληματίζει εκ των προτέρων. Η έλλειψη άγριων οπληφόρων, η εγκατάλειψη των δασοκομικών και αγροτικών δραστηριοτήτων (όπως η ελεύθερη βοσκή και η ρητίνευση) σε περιοχές «υψηλού κινδύνου για πυρκαγιές» έχει οδηγήσει σε συμπαγείς και αδιάσπαστες δασικές συστάδες που είναι ευάλωτες στις πυρκαγιές. Ωστόσο απαιτείται σχεδιασμός που θα μπορεί να εξασφαλίζει τόσο τη διατήρηση του δασογενούς περιβάλλοντος όσο και την προστασία του από τις φωτιές.
Έχουμε ευθύνη και εμείς;
Όταν μένουμε πλησίον ενός δάσους και αφήνουμε τα ξύλα στη βεράντα ή πετάμε εύφλεκτα υλικά στο έδαφος, τότε ναι. Για να μην βγάζουμε την ουρά μας απέξω και μένουμε με την απορία και τον φόβο στο βλέμμα όταν η πρώτη εστία ξεσπά…
Θα κάνουμε την ίδια συζήτηση και του χρόνου;
Ρητορική η ερώτηση…
